Kwas fosforowy – gdyż o nim mowa – to związek chemiczny, mający zastosowanie w wielu różnorodnych gałęziach przemysłu, a w szczególności jako dodatek do produktów spożywczych. H3PO4 to jego wzór sumaryczny. Mimo iż naturalnie występuje w ludzkim organizmie, to w postaci syntetycznej – zwłaszcza w dużych ilościach – może być bardzo szkodliwy. Jakie ma więc właściwości i gdzie się go stosuje? Co warto o nim wiedzieć? O tym poniżej.
Kwas fosforowy i jego charakterystyka
Kwas fosforowy H3PO4, znany także jako kwas ortofosforowy, bądź występujący pod międzynarodową nazwą „acidum phosphoricum” to nieorganiczny związek chemiczny, należący do grupy kwasów tlenowych i będący składnikiem kwasów nukleinowych. Jest bezbarwny i bezwonny. To także niezbędny składnik w organizmie człowieka, wchodzący w skład kości, zębów i enzymów oraz pełniący ważną rolę w metabolizmie węglowodanów, białek i tłuszczy. Kwas fosforowy znajduje się na liście dozwolonych substancji dozwolonych stosowanych w żywności, przyjmując symbol E338, natomiast ze względu na jego szkodliwość, jego dawki zostały dokładnie określone w zależności od rodzaju produktu, do którego się go stosuje. Podając przykład, w aromatyzowanych napojach bezalkoholowych jego zawartość może wynosić 700 mg/l, natomiast w środkach spożywczych obejmujących produkty zbożowe przetworzone oraz innych produktach dla dzieci i niemowląt, jego maksymalna dawka może wynosić 1g/kg, a do tego wyłącznie w postaci P2O2, a więc jako regulator pH. Według wskazań WHO bezpieczne, dzienne spożycie kwasu fosforowego wynosi 30 mg/kg masy ciała.
H3PO4 – wpływ na zdrowie
Nadmierne przyjmowanie kwasu fosforowego może przyczynić się do utraty z organizmu niektórych składników mineralnych, takich jak wapń, żelazo, miedź, magnez czy cynk, w związku z czym następuje kalcyfikacja tkanek miękkich oraz wzrost porowatości kości, przyczyniając się do powstawania osteoporozy. Związek w nadmiarze może także niszczyć zęby. Jego wydzielanie z organizmu odbywa się natomiast w określonym zakresie, w zależności od potrzeb organizmu.
Zastosowanie kwasu fosforowego
Kwas fosforowy to powszechny składnik żywności, przy czym występuje w niej zarówno w postaci naturalnej, jak i przetworzonej. Stosowany jest jako regulator kwasowości – nadaje produktom kwaskowaty smak, a poza tym wpływa na ich jakość i trwałość, gdy hamuje namnażanie się bakterii, grzybów i pleśni. H3PO4 na dużą skalę wykorzystuje się także w produkcji nawozów sztucznych, ochronnych powłok metali, służy do oczyszczania, odrdzewiania i odkamieniania, a także dodawany jest do środków farmaceutycznych, służąc jako bufor pH.
W przemyśle kwas fosforowy znajduje się przede wszystkim w takich produktach, jak napoje bezalkoholowe, napoje gazowane (typu coca cola), lody i desery, owoce kandyzowane, przetwory mięsne, mąka, sosy, buliony, mleko sterylizowane i UHT, wina owocowe, napoje izotoniczne, proszek do pieczenia i gumy do żucia.